Pierwsza jaskuółka … – o zwiastunach dysleksji.

Pierwsza jaskuółka … - o zwiastunach dysleksji.

Dorota Szczepanik, Małgorzata Węgrowska-Głatki

„Dysleksja” – określenie chyba równie często nadużywane, jak jednocześnie lekceważone.  Gro rodziców paradoksalnie chętnie przyjmuje informację o takiej diagnozie, gdyż potencjalnie zwalnia to dzieci z konieczności „przejmowania się” błędami.  Z drugiej strony istnieje duża grupa dzieci, u których problemy te są niezdiagnozowane i nie spotykają się z pomocą.  A z pewnością warto podejmować działania w tym kierunku – dorośli, którzy nie korzystali z terapii pedagogicznej w zakresie dysleksji, często doświadczają różnorodnych problemów w szczególności zawodowych – nieczytelne pismo, trudności z rozumieniem tekstu, trudności w zapamiętywaniu dat, godzin, mylenie kierunków itp.  Czasem drobne tego typu błędy przysparzają wiele trudności.

Określenie „dysleksja” można umieścić w ogólnym obszarze tzw. „specyficznych trudności w uczeniu się”.
Termin specyficzne trudności w uczeniu się nie odnosi się do szczególnej, ściśle określonej grupy uczniów, lecz raczej do tych cech zachowania, które przeszkadzają w przyswajaniu wiedzy i w stosowaniu jej.
Według Marty Bogdanowicz specyficzne trudności w uczeniu się to termin odnoszący się do funkcjonowania dziecka w szkole, gdy jego postępy edukacyjne pozostają na poziomie istotnie niższym niż oczekiwany w stosunku do wieku życia, sprawności intelektualnej mieszczącej się w granicach normy, sprzyjających warunkach środowiskowych i dydaktycznych.
Popularnym terminem dla oznaczenia specyficznych trudności w uczeniu się u dzieci jest dysleksja rozwojowa. Podłoże dysleksji wiąże się z występowaniem zaburzeń funkcji percepcyjno-motorycznych, określanych jako mikrodysfunkcje czy też fragmentaryczne zaburzenia lub deficyty rozwojowe. Zaburzenia te mogą dotyczyć: analizy i syntezy wzrokowej, analizy i syntezy słuchowej, funkcji językowych, motoryki, pamięci, lateralizacji orientacji w schemacie swojego ciała, jak również kierunkach, czy przestrzeni.
Choć ostateczną diagnozę dysleksji stawia się po rozpoczęciu nauki szkolnej, już w okresie przedszkolnym uwagę rodziców mogą zwrócić cechy rozwoju ich dziecka, które mogą świadczyć o możliwości wystąpienia dysleksji w przyszłości.  Często może to sprawiać trudność, ponieważ naturalne jest, że dzieci nabywają różne umiejętności w różnym czasie.
Objawy, które sygnalizują możliwość (do ok. 9 r.ż możemy mówić tylko o możliwości) wystąpienia dysleksji to tzw. objawy ryzyka dysleksji.  Zaliczamy do nich m.in.:
– brak raczkowania w procesie rozwoju ruchowego dziecka
– opóźnienie momentu rozpoczęcia porozumiewania się dziecka z otoczeniem za pomocą słów
– utrzymujące się długo trudności z poprawnością gramatyczną oraz poprawnością wymowy
– trudności z utrzymywaniem równowagi w stosunku do rówieśników, trudności z łapaniem piłki, niechęć do zabaw ruchowych (zaburzenie tzw. dużej motoryki)
– trudności i niechęć do czynności wymagających precyzyjnych ruchów rąk – zapinanie guzików, używanie nożyczek, wiązanie sznurówek (zaburzenie tzw. małej motoryki)
– obniżenie koordynacji wzrokowo-ruchowej przejawiające się np. z trudnościach w odwzorowywaniu wzorów, budowaniu z klocków.
– przedłużający się czas braku przewagi dominującej ręki (tzw. opóźnienie lateralizacji przejawiające się np. przedłużającym ożywaniem ręki raz lewej, raz prawej przy pisaniu)
– trudności w różnicowaniu głosek podobnych dźwiękowych
– zaburzenia analizy i syntezy wyrazów
– problemy z zapamiętywaniem krótkich wierszyków i piosenek, oraz miesięcy
– słabe rozumienie tekstu
-przy pierwszych próbach pisania – niestaranne, brzydkie pismo, popełnianie błędów przy przepisywaniu, mylenie liter, opuszczanie liter, dodawanie, przestawianie, podwajanie liter.

Jak wspomniano wcześniej ocena powyższych objawów może stwarzać rodzicom dużo trudności.  Nie ma bardzo jednoznacznych ram czasowych, kiedy dziecko w toku rozwoju powinno rozpocząć i zakończyć raczkowanie czy też np. nauczyć się wiązać sznurówki. Jeżeli jednak rodzice zauważają trudności dziecka z zakresu objawów ryzyka dysleksji można skonsultować się ze specjalistą, który przy pomocy testów da informację zwrotną na temat rozwoju ruchowego dziecka (mała  i duża motoryka), rozwoju funkcji poznawczych i psychofizycznych (np. koordynacja wzrokoworuchowa, lateralizacja, analiza i synteza wzrokowa).  Wczesne rozpoznanie ryzyka dysleksji umożliwia wdrożenie ćwiczeń, dzięki czemu początek nauki szkolnej będzie dla dziecka i rodziców przyjemnością.

Dorota Rauk – pedagog
Małgorzata Węgrowska-Głatki – psycholog