Dla poszukujących fachowego wsparcia, terapii lub dla profesjonalistów poszukujących swojej ścieżki rozwoju zawodowego wyjaśniamy – kim jest i jakie uprawnienia powinien posiadać: psycholog, psychoterapeuta, psycholog kliniczny, terapeuta uzależnień, lekarz psychiatra.

Psycholog jest to osoba, która ukończyła 5 letnie studia magisterskie. Psycholog może udzielać porad oraz dokonywać diagnozy psychologicznej (intelekt, temperament, osobowość itd.). Nie powinien prowadzić psychoterapii. Psycholog na prośbę Klienta powinien okazać posiadany dyplom ukończenia studiów lub jeśli zawarł taką informację np. na swojej stronie możemy sprawdzić ten fakt w uczelni, którą wskazał. Psycholog powinien przestrzegać Kodeksu Etyki Zawodowej Psychologa.

Dla specjalistów: psycholog zatrudniony w ramach placówki świadczącej usługi na NFZ (np. w poradni) aby dokonywać diagnozy musi mieć co najmniej 2 lata doświadczenia klinicznego (tzn. w poradni albo szpitalu psychiatrycznym). Bez takiego doświadczenia może udzielać jedynie porad. Więcej informacji szczegółowych nt. kwalifikacji niezbędnych do udzielania świadczeń na NFZ znajdziemy w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu opieki psychiatrycznej i uzależnień oraz Zarządzenia Prezesa NFZ w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów rodzaju opieka psychiatryczna i leczenie uzależnień

Psycholog kliniczny – jest to psycholog, który oprócz ukończenia studiów, przeszedł ścieżkę licznych staży i zdał egzamin państwowy. Psychologiem klinicznym w tym rozumieniu nie jest osoba która ukończyła w ramach studiów specjalność „psychologia kliniczna”. Wielokrotnie zdarza się, że osoby tuż po studiach ze specjalnością kliniczną reklamują swoje usługi jako psychologowie kliniczni, co wprowadza w błąd co do posiadanych kompetencji.

Dla specjalistów: zasady i tryb kształcenia specjalizacyjnego z psychologii klinicznej opisany jest w Ustawie o uzyskiwaniu tytułu specjalisty w dziedzinach mających zastosowanie w ochronie zdrowia. Jest to z pewnością ścieżka rozwoju zawodowego zapewniająca bardzo wysokie kompetencje, często jednak w pracy „na NFZ” niedoceniana pod względem finansowym. Należy pamiętać, że nie jest równoznaczna z uprawnieniami psychoterapeutycznymi.

Psychoterapeuta – brak jest ustawy regulującej w zakresie zwodu psychoterapeuty, dlatego w chwili obecnej każda osoba (nawet nie będąca psychologiem i nie posiadająca żadnych dodatkowych kwalifikacji może nazywać siebie „psychoterapeutą”). W związku z tym szczególnie ważne jest sprawdzenie jakie posiada doświadczenie i co najważniejsze – jaką szkołę psychoterapii dana osoba ukończyła. Najlepiej jeśli są to 4-letnie studia podyplomowe w szkole psychoterapii rekomendowanej przez Polskie Towarzystwo Psychologiczne lub Psychiatryczne, gdyż daje to jakąś gwarancję wyjściowych kompetencji. Psychoterapia jest metodą leczenia, oznacza takie oddziaływanie, które wywołuje trwałą zmianę w strukturze osobowości (w przeciwieństwie do porad i wsparcia, które oznacza wypracowywanie konkretnych doraźnych rozwiązań bieżących problemów klienta). Na ogół szkoły terapii szkolą w określonym nurcie, najczęściej: psychodynamiczny, poznawczo-behawioralny, systemowy, gestalt, integracyjna, humanistyczna, terapia krótkoterminowa, w ujęciu ericksonowskim. Warto wspomnieć, że ogólne wyniki wielu badań nie wskazują przewagi jakiejkolwiek ze szkół w zakresie skuteczność oddziaływań terapeutycznych. Nie każdy psychoterapeuta jest psychologiem. Może być pedagogiem, socjologiem itd.

Dla specjalistów: ponownie dla specjalistów zainteresowanych praca na NFZ, więcej informacji szczegółowych nt. kwalifikacji znajdziemy w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu opieki psychiatrycznej i uzależnień oraz Zarządzenia Prezesa NFZ w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów rodzaju opieka psychiatryczna i leczenie uzależnień. Najważniejsze to fakt, że szkoła w chwili obecnej powinna gwarantować 1200 godzin szkolenia i że świadczenia psychoterapeutyczne można wykazywać tylko po ukończeniu 2go roku studiów podyplomowych (wcześniej będą to „porady”). Najwyżej punktowane (czyli teoretycznie najbardziej atrakcyjne dla pracodawcy) są świadczeni udzielane przez psychoterapeutę, który po ukończonej szkole przeszedł również egzamin (uwaga: niekoniecznie posiada certyfikat Polskiego Towarzystwa Psychologicznego lub Psychiatrycznego) – opisane jest to z świadczeniach gwarantowanych.

Terapeuta uzależnień – ponownie brak jest ściśle uregulowanych wymagań prawnych. W chwili obecnej każdy kto prowadzi prywatną praktykę może nazywać się „terapeutą uzależnień”. Jeżeli udziela świadczeń na NFZ musi być co najmniej w trakcie procesu certyfikacji (tzn. uzyskiwania certyfikatu Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych lub Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii). Certyfikowany Specjalista Terapii Uzależnień i Współuzależnienia lub Instruktor Terapii Uzależnień nie musi być psychologiem (może być: pedagogiem, socjologiem, lekarzem, pielęgniarką, teologiem lub mieć wykształcenie średnie)
Dla specjalistów: najważniejsze wytyczne dotyczące wymogów znajdziemy ponownie w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu opieki psychiatrycznej i uzależnień oraz Zarządzenia Prezesa NFZ w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów rodzaju opieka psychiatryczna i leczenie uzależnień.

Autorem tekstu jest Małgorzata Węgrowska-Głatki – psycholog, psychoterapeuta, certyfikowany specjalista psychoterapii uzależnień